Ενας ύμνος στον ύψιστο θεό των Ελλήνων αποκαλύπτει ομοιότητες με αντίστοιχες ευχές των «Ειρηνικών» της Εκκλησίας μας

Η δημιουργία του έμμετρου αυτού κειμένου προέκυψε εξαιτίας μιας ευρέως διαδεδομένης κατά την αρχαιότητα παράδοσης που θέλει τον ύψιστο θεό των Ελλήνων να γεννιέται στην Κρήτη και μάλιστα στο όρος Δίκτη. Δύο κρητικά σπήλαια ήταν πασίγνωστα σ' όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο γιατί σ' αυτά τοποθετούσαν τη γέννηση του Δία…Είναι ωστόσο πιθανόν η παράδοση που θέλει τον Δία να «τίκτεται» στο Δικταίο Αντρο να είναι πιο παλιά από αυτήν που τον θέλει να γεννιέται στο Ιδαίο Αντρο. Το τελευταίο έγινε αργότερα, ίσως τον 13ο-12ο αι. π.Χ., με την κάθοδο των Δωριέων, η Βηθλεέμ του αρχαίου κόσμου.

Το σημαντικότερο ωστόσο εύρημα ήταν τα κομμάτια μιας επιγραφής χαραγμένης πάνω σε μελανό λίθο που βρέθηκαν διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία στη γύρω περιοχή. Το κείμενο της επιγραφής - ευτυχώς λίγα μόνο τμήματά της δεν εντοπίστηκαν - είναι ένας Υμνος προς τον Δικταίο Δία. Πιθανόν ο κατατεμαχισμός του σπουδαίου αυτού θρησκευτικού κειμένου να έγινε σκόπιμα κατά τους πρώτους αιώνες της καθιέρωσης του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στα τέλη δηλαδή του 4ου με αρχές του 5ου αι. μ.Χ. Είναι η εποχή που συχνά παρατηρείται ένας υπέρμετρος φανατισμός εναντίον της παλιάς θρησκείας και των σεβασμάτων της.

Τον ύμνο τον έψελναν κάθε χρόνο, την ημέρα των γενεθλίων του Δία, γυμνοί νέοι χορεύοντας οργιαστικά και κρούοντας τις χάλκινες ασπίδες τους. Μιμούνταν προφανώς τους Κουρήτες, τους γνωστούς θεϊκούς συνοδούς, οι οποίοι είχαν παίξει σημαντικό ρόλο στη διάσωση του νεογέννητου θεού από το βέβαιο θάνατο που του επιφύλασσε ο πατέρας του Κρόνος. Ο θόρυβος που δημιουργούσαν με τον οργιαστικό χορό τους, κατά τον οποίο χτυπούσαν δυνατά και τις ασπίδες τους, έπνιγε τα κλάματα του νεογέννητου θεού.

Στην αρχή του ύμνου οι ασπιδοφόροι νέοι χαιρετούν τον «παντοδύναμο νεανίσκο» («μέγιστε κούρε, χαίρε») και τον ικετεύουν να αφήσει τον ουράνιο θρόνο του, εκεί όπου είναι πρώτος ανάμεσα στους άλλους θεούς, και να επαναλάβει την ετήσια κάθοδό του στον ιερό τόπο της γέννησής του, στο Δικταίο Αντρο, απολαμβάνοντας τον ύμνο που του ψέλνουν γύρω από το βωμό του με τη συνοδεία χορού και μουσικής. Τον καλούν να κατέβει στο Δικταίο Αντρο γιατί εδώ οι ασπιδοφόροι Κουρήτες, όταν τον γέννησε η μάνα του, η Ρέα, συνέβαλαν, με το θόρυβο των οργιαστικών χορών τους που έπνιγε τα κλάματά του, στη διάσωσή του από τον παιδοφάγο πατέρα του. Στη συνέχεια του εκφράζουν τις ευχαριστίες τους γιατί κατά τη χρονιά που πέρασε ευεργέτησε τους ανθρώπους ποικιλοτρόπως - στην επιγραφή στο ση
μείο αυτό υπάρχει κενό μιας στροφής - καθώς η σωστή θερμοκρασία και οι κατάλληλες βροχές που έστειλε είχαν ως αποτέλεσμα τα σπαρμένα χωράφια να βγάλουν πλούσιους καρπούς και συγχρόνως φρόντισε να επικρατεί ανάμεσα στους ανθρώπους Δικαιοσύνη και Ειρήνη, η οποία κάνει όλα τα ζωντανά να χαίρονται. Στη συνέχεια έχουμε μια δέηση προς τον ύψιστο θεό να φροντίσει και κατά τη χρονιά που έρχεται για τις συζυγικές κοίτες, για τη γονιμότητα των κοπαδιών, για την καρποφορία της γης και για την αποστολή κατάλληλων αέρηδων. Του ζητούν επίσης να προστατεύει τις πόλεις, να οδηγεί με ασφάλεια τα πλοία, να νοιάζεται για τους νέους πολίτες και να μεριμνά ώστε να επικρατεί η καλή δικαιοσύνη.


Εχουν ήδη επισημανθεί οι χτυπητές ομοιότητες που παρουσιάζουν οι παραπάνω επικλήσεις με αντίστοιχες ευχές των «Ειρηνικών» της Εκκλησίας μας (πρβλ. π.χ. το «υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης και καιρών ειρηνικών του Κυρίου δεηθώμεν»), ενώ ο Νικόλαος Ι. Παπαδάκης επέστησε την προσοχή μας και στις εμφανείς ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στον ύμνο αυτόν και σε ευχή από τη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου η οποία θα ακουστεί την Πρωτοχρονιά στις εκκλησίες: «Τα ταμεία έμπλησον παντός αγαθού, τας συζυγίας εν ομονοία διατήρησον• ευκράτους και επωφελείς τους αέρας ημίν χάρισαι• όμβρους ειρηνικούς τη γη προς καρποφορίαν δώρησαι κτλ.»!

Μιχάλης Α. Τιβέριος

Ο κ. Μιχάλης Α. Τιβέριος είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

www.tovima.gr

date Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009

0 χωριατάκια to “Ο Δίας, ο Μέγιστος των θεών, γεννήθηκε σε σπήλαιο στην γη!!!”

Leave a Reply:

AddThis

Bookmark and Share